…wyrażamy najwyższy szacunek wszystkim, którzy ucierpieli w związku z przymusowym opuszczeniem ojczystej ziemi oraz oddajemy hołd zmarłym wskutek przeprowadzenia samej Akcji H-T – zapisali samorządowcy w uchwałach upamiętniających 65 rocznicę „Akcji H-T 1951”.
Pierwszy transport przesiedlonych przyjechał na dworzec w Ustrzykach Dolnych 14 czerwca 1951 r. Przywiózł ludność z części powiatów hrubieszowskiego i tomaszowskiego. – Kiedy wyszliśmy przed dworzec w Ustrzykach, my ludzie z nizin, zobaczyliśmy przed sobą góry (…) to wszystko napawało nas żalem i smutkiem – wspominał jeden z przesiedleńców w swoich pamiętnikach. Propaganda tamtych lat nazywała ich „pionierami”, ale oni czuli żal i tęsknotę za ojcowizną i nadbużańskimi równinami. – Kiedy żal nas przerastał żartowaliśmy, że przyjechaliśmy tu na chwilę, że to tymczasowe i niedługo wrócimy – wspominał nieżyjący już Mieczysław Buziewicz jeden z przesiedlonych. Czas pokazał, że zostali na zawsze…
Uroczystości 65 rocznicy przyjazdu pierwszego transportu odbyły 14 czerwca od złożenia wieńców i kwiatów w miejscach upamiętniających tamte wydarzenia. Na cmentarzu komunalnym i przy frontonie kościoła p.w. Najświętszej Marii Panny Królowej Polski delegacje czterech pokoleń przesiedleńców i społeczność bieszczadzka chwilą zadumy oddali hołd przesiedlonym. Następnie w Ustrzyckim Domu Kultury odbyła się uroczysta sesja połączonych rad bieszczadzkich samorządów. Obrady prowadził Bogdan Ferenc przewodniczący Rady Miejskiej w Ustrzykach Dolnych razem z Ryszardem Urbanem przewodniczącym Rady Powiatu Bieszczadzkiego, Janem Podrazą przewodniczącym Rady Gminy Czarna, Krzysztofem Gądkiem przewodniczącym Rady Gminy Lutowiska i Grzegorzem Zaletańskim przewodniczącym Młodzieżowej Rady Gminy.
W swych wystąpieniach Marek Andruch starosta bieszczadzki, Bartosz Romowicz burmistrz Ustrzyk Dolnych, Bogusław Kochanowicz wójt gminy Czarna i Wiesław Cybruch mówili o historii tamtych dni i wielkiej społecznej woli upamiętnienia tamtych czasów. Ryszard Urban przewodniczący Rady Powiatu Bieszczadzkiego przedstawił zebranym list przesłane przez Ewę Leniart wojewodę podkarpackiego, która napisała m.in.: - Przybliżacie Państwo społeczeństwu tę kartę historii naszego narodu, podejmujecie starania na rzecz zachowania i upowszechniania wiedzy o wydarzeniach z 1951 r. i ich uczestnikach, dlatego dziękuję, że nadajecie jej godną oprawę – napisała do uczestników wojewoda.
Okolicznościowy adres do uczestników spotkania przesłał również Władysław Ortyl Marszałek Województwa Podkarpackiego, który wskazał: Bieszczady nie były miejscem łatwym do życia, wychowywania dzieci, uprawy roli. Przed ludźmi stanęły zupełnie nowe wyzwania, którym musieli sprostać poświęceniem, zaangażowaniem i ciężką pracą. (…) Pragnę też podziękować wszystkim Polakom, którzy podjęli trud życia w Bieszczadach i włożyli swój wysiłek i serce w rozwój tej części Ojczyzny – pisał Marszałek Województwa.
Zebrani wysłuchali wykładu historycznego wygłoszonego przez Artura Brożyniaka z Instytutu Pamięci Narodowej. – Chciałbym imieniem przesiedlonych wyrazić wielką tęsknotę, smutek i pamięć o tragicznych tamtych dniach i ludziach. W naszym Związku działają jeszcze ci, którzy pamiętają tamte dramaty, które chcemy przekazywać pokoleniom, by i oni pamiętali. Czas nie wymazał smutku i tęsknoty, a zachował je – mówił Wiesław Cybruch prezes Związku Wysiedlonych H-T 1951 w Ustrzykach Dolnych.
Wszystkie rady przyjęły jednogłośnie w głosowaniach uchwały, w których czytamy: „Dla upamiętnienia 65 rocznicy Akcji Przesiedleńczej H-T 1951 r. i uczczenia osób przesiedlonych na podstawie umowy w sprawie wymiany terytoriów zawartej pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Rządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w dniu 15 lutego 1951r. w Moskwie, Rada (…) wyraża najwyższy szacunek wszystkim, którzy ucierpieli w związku z przymusowym opuszczeniem ojczystej ziemi oraz oddaje hołd zmarłym wskutek przeprowadzenia samej Akcji H-T.” W uzasadnieniach samorządowcy przybliżają nie tylko historyczne elementy ludzkich dramatów, ale trud i wysiłek przesiedleńców w ułożenie sobie życia w nowych nieznanych im warunkach.
Dokumenty i fotografie z tamtych czasów przedstawił Zygmunt Krasowski. Zdjęcia pokazywały życie przesiedleńców w ich rodzinnych stronach, a także warunki, z jakimi spotkali się tutaj w Bieszczadach – Nam brakowało tutaj wszystkiego, nawet wody nam nie zabezpieczali. Wiele rodzin jechało tutaj bydlęcymi wagonami kilka dni bez wody i jedzenia. Tego nie można zapomnieć, a i ja tego nie przekażę słowami… - mówił wzruszony Zbigniew Piotrowicz.
W części artystycznej młodzież z ustrzyckiego liceum przedstawiła trzy historie przesiedleńców, wokół których toczyła się akcja przedstawienia „Wypędzeni 1951”. Trzy opowieści uzupełnione zostały o obrazy miejsc, z których wygnano Polaków w 1951 roku. Obrazom i grze aktorskiej towarzyszyły pieśni, wykonywane przez licealny zespół „Werchowyńcy”. Przedstawienie, mimo tragicznego tematu i przejmującej formy, zakończyło się optymistycznym akcentem, pokazaniem dzisiejszych Ustrzyk Dolnych, jako nowoczesnego miasta, które, mimo tragicznej historii, umiało się podnieść i wyrosnąć na jedną z największych atrakcji regionu, do czego przyczynili się przesiedleńcy akcji „H-T”. Przedstawienie przygotowały Marta Grzybowska, Kinga Szewczyk i Wioletta Wielgosz.
Gośćmi przesiedlonych i radnych byli: Andrij Zaliwskij burmistrz Czerwonogradu na Ukrainie, Marek Andruch starosta bieszczadzki, Artur Woźny wicestarosta, Bartosz Romowicz burmistrz Ustrzyk Dolnych, Katarzyna Sekuła wiceburmistrz, Bogusław Kochanowicz wójt Czarnej, przedstawiciele policji, straży pożarnej i Straży Granicznej.
Plan obchodów 65 rocznicy "Akcji Przesiedleńczej H-T 1951 r."
14-16.06.2016 - spotkania osób przesiedlonych z członkami Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej – przyjazd pięciu osobowej reprezentacji przesiedlonych z okolic Krystynopola do Ustrzyk Dolnych.
Organizator: Stowarzyszenie „Ustyan” w Ustjanowej Górnej.
07-09.07.2016 – Otwarte dni w Izbie Pamięci HT-1951 w Ustjanowej z osobami przesiedlonymi.
Organizator: Stowarzyszenie „Ustyan” w Ustjanowej Górnej.
24.07.2016 – Wieczór wspomnień z członkami H-T 1951r w Czarnej,
Organizator: Wójt Czarna.
25-29.07.2016 Dokumentowanie dziedzictwa kulturowego: digitalizacja i produkcja materiałów filmowych, zdjęciowych; druk posterów; renowacja, konserwacja, naprawa eksponatów; wykonanie repliki strojów.
Organizator: Stowarzyszenie „Ustyan” w Ustjanowej Górnej.
14.08.2016 Wieczór wspomnień z członkami H-T 1951r w Lutowiskach,
Organizator: Wójt Gminy Lutowiska.
30.08.2016 Spotkanie internautów w sieci: Oficjalne otwarcie strony internetowej i interaktywnego wirtualnego spaceru po Izbie Pamięci w Ustjanowej Górnej.
14.09.2016 Wieczór wspomnień z członkami H-T 1951r w Ustrzykach Dolnych.
Organizator: Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Ustrzykach Dolnych.
30.09-02.10.2016 Wycieczka Sentymentalna ''Na ziemię Ojców Naszych''
15.10.2016 Oficjalna prezentacja publikacji rocznicowej, wystawa fotograficzna w Izbie Regionalnej
Organizator: Bieszczadzkie Centrum Turystyki i Promocji w Ustrzykach Dolnych, Stowarzyszenie „Ustyan” w Ustjanowej Górnej.
04.11.2016 Uroczysta Akademia w Ustrzykach Dolnych zamykająca obchody rocznicowe
Komitet Organizacyjny
