Wieści z sołectw - Zadwórze. Najmniejsza wioska w gminie.

Zadwórze to chyba rzeczywiście najmniejsza wioska w gminie Ustrzyki Dolne. Położona jest przy bardzo ruchliwej drodze krajowej pomiędzy Ustrzykami Dolnymi a Ustrzykami Górnymi. Ma tylko kilometr długości i ok. 2 km szerokości, a od Ustrzyk Dolnych leży niecałe 8 km.

W wiosce zameldowanych jest 77 osób, a uprawnione do głosowania podczas zebrań Rady Sołeckiej są 62 osoby. - Tylko kilometr długości i 18 budynków, ale mieszkańcy są bardzo aktywni i zawsze chętnie działają na rzecz wsi - chwali mieszkańców wsi sołtys Wiesław Janusz.

Społeczeństwo w sołectwie jest zróżnicowane, ale spokojne i życie dobrze się ludziom układa. Jak mówi sołtys mieszkańcy szanują to co mają.
We wsi jest trzech rolników. Trzech hoduje bydło mięsne i jeden kozy. Sam sołtys hoduje krowy mięsne rasy Limousine. - Mam 19 sztuk, więc jestem zabiegany od rana do wieczora i praktycznie przez cały rok. Ale mój ojciec gdzy przyjechał w Bieszczady, za kredyt kupił ziemię i 80 sztuk młodego bydła mięsnego, wydzierżawił również 100 ha w Rosolinie. Ale we wsi jest też warsztat samochodowy, niedaleko warsztat stolarski, tartak, stadnina i dwie agroturystyki – u mnie i Gęsi Zakręt.

Zadwórze zaczyna się właśnie od Gęsiego Zakrętu - to nr 1, którego powstanie ożywiło życie kulturalne w okolicy. - Organizują koncerty, ale zajmują się też sportem crossowym. Mają tu bieszczadzki trial i mogą bez problemu jeździć po swojej posiadłości.

W Zadwórzu powstaje kilka nowych domów. – Dobrze, że się budują, może będzie więcej dzieci i nam Fundusz Sołecki wzrośnie - mówi sołtys. - Ale mamy też poważny problem, bo nam tu bardzo często ludzie z miast wywożą psy i koty. Ja mam już u siebie 12 kotów, same podrzutki, które z głodu zagryzają nasze koty.

Zadworze to wioska otoczona łąkami, dlatego sporo rolników hodujących bydło w okolicy, m.in. z Hoszowczyka kosi łąki w tym sołectwie. - Oni tam mają w Hoszowczyku taką dolinę mleczną i potrzebują sporo paszy dla swoich zwierząt – mówi sołtys.

W okolicach Zadwórza jest tez sporo lasów stąd stała obecność zwierząt leśnych. Niestety nie zawsze spotkania z nimi należą do najprzyjemniejszych. Sołtys Janusz wspomina, że ostatnio pod domem w nocy słyszał ryczenie niedźwiedzia. - Najpierw myślałem, że to ktoś z gości jakieś głośniki podłączył i wyszedłem by im grzecznie powiedzieć, że środek nocy to nie pora na takie harce, ale wychodzę ciemno, cicho... wróciłem. Za chwilę usłyszałem straszny ryk moich krów, które się przestraszyły. Krowy mają teraz cielaki i biegły ich bronić. Jakbym nie zdążył, to by mi bramę rozwaliły tak się przestraszyły. Ale nie tylko ja mam problem z niedźwiedziem, bo w ubiegłym roku niedźwiedź rozwalił u mojej sąsiadki pasiekę. Misie chodzą po okolicy bez skrępowania, ktoś go wdział tu nawet z dwoma młodymi. Ale innej zwierzyny, tak zwanej płowej też jest sporo. Przyznam, że wiosną to nie mogę się doczekać kiedy krowę wypuszczę, bo stada jeleni w ilości około 30 sztuk, spasają nam wszystko z łąk.

Świetlica, wodociąg i drogi
Fundusz Sołecki Zadwórza na rok 2019 wynosi 10,914 zł. W tym roku przeznaczony będzie w całości na zakup sterylizatora do wodociągu, na oczyszczanie, aby nie było chlorowania wody. Chociaż wieś jest niewielka, to mieszkańcy mają świetlicę wiejską, która znaj-duje się tuż przy drodze krajowej, w budynku po dawnym sklepie. -Świetlica jest niewielka, przydała-by się nowa, ale na jej postawienie nie ma funduszy. Świetlica została wyposażona w alarm, bo kiedyś ktoś się włamał i ukradł sprzęt nagłaśniający – wyjaśnia sołtys Janusz. - Świetlica jest wciąż remontowana, bo chcemy, by nasza młodzież mogła się tam spotykać w normalnych, cywilizowanych warunkach. Mają tam własną siłownię, do której sprzęt zakupili za swoje pieniądze. Możliwe, że gdyby była wyremontowana, to ktoś  chciałby ją wynająć na małą komunię lub urodziny.  Zobaczymy. Najpierw jednak trzeba skończyć ją remontować. Wszystkie dotychczasowe remonty były wykonywane z Funduszu Sołeckiego, tak więc nie zmarnowaliśmy pieniędzy i co do grosika wydawaliśmy na cele społeczne takie jak: świetlica, a ostatnio remonty wodociągu.

Sołtys podkreśla, że pieniądze poszły tylko na zakup materiału, bo mieszkańcy sami – społecznie remontowali wodociąg. - Oczywiście jeśli trzeba było zapłacić za koparkę, to też sami się składaliśmy. Niestety mały fundusz, a inwestycja spora.

Wodociąg w Zadwórzu nie jest najnowszy. Ma już 43 lata, ale jest po remoncie. - Założyliśmy rurę PE i teraz musimy zamontować sterylizator. Mamy jednak problem, bo trzeba go zasilić 230 V, a tam nie ma prądu. Ostatnio na zebraniu wiejskim pan burmistrz obiecał nam pomóc, więc mamy nadzieję, że prąd będzie. Trzeba najpierw uzyskać pozwolenie od energetyki, a później od właścicieli działek, przez które ma być puszczony prąd.

Sołtys ogólnie jest zadowolony z mieszkańców Zadwórza i cały czas ich bardzo chwali. Mówi, że „nie dzielą skóry na niedźwiedziu”, tylko na zebraniach wiejskich głosują na te pomysły, które służą ogólnemu dobru wioski. Zresztą na każdym zebraniu mamy kworum, a ostatnio wszyscy jednogłośnie zadecydowali, by kupić sterylizator – mówi sołtys i dodaje, że współpraca z Radą Sołecką też jest dobra.

W ubiegłym roku z pieniędzy z budżetu gminy Ustrzyki Dolne przy świetlicy została wywiercona studnia głębinowa. - W tym roku będziemy montować tam szambo i mają być wykonane z pieniędzy gminnych, jeszcze w tym roku ,toalety i umywalki – wylicza sołtys.

Sołtys mówi, że sołectwo ma zadbane. - Ale mamy też kilka dróg gminnych, które prowadzą w pola, do przebudowy. Jest grząsko, ale w ubiegłym roku trochę odkrzaczono, bo zarosło tarniną. Przez to zakrzaczenie, niektóre drogi kierowcy wytyczali sobie przez prywatne pola. To wszystko trzeba doprowadzić do porządku, uregulować. Rolnicy biorą dopłaty i muszą mieć to wszystko uregulowane w razie kontroli – wyjaśnia sołtys Janusz.

Przez Zadwórze przebiega droga wojewódzka i wioska jest cała oświetlona. - Okazuje się jednak, że przy końcu wioski musimy postawić jeszcze dwie lampy koło Rabego. Jakiś błąd się chyba wkradł przy stawianiu. Jeszcze nie wiemy jak to było w projekcie. Zależy nam też na dodatkowym przystanku przy końcu Zadwódrza. Korzystałyby z niego dzieci z naszej wsi i z części Rabego. Mieszkańcy, przy których miałby powstać przystanek nie mają nic, przeciwko temu. Tutaj pomaga nam pan burmistrz, który już zakupił potrzebną nam wiatę, ale trzeba wcześniej uzyskać wszystkie pozwolenia - mówi sołtys.

W Zadwórzu nie ma OSP, bo wioska jest mała i potrzeby do tej pory nie było. Poza tym jak mówi sołtys - ostatnie pożary były w latach 60. i zostały spowodowane przypadkiem, przez małe dzieci. We wsi jest natomiast zarejestrowane Koło Gospodyń Wiejskich. -Jest, ale tylko na papierze. Mamy zbyt małą liczbę mieszkańców, ale jak się znajdą chętne panie to można działać. Ważne, by same chciały, bo nikogo do niczego zmuszać nie można - podkreśla sołtys Janusz.

Bardzo ważną inwestycją, na którą czekają mieszkańcy wsi są chodniki, bo ruch na drodze wojewódzkiej jest bardzo natężony. - Od kilku lata poruszam ten temat na zebraniach. Najpierw po-wstanie chodnik w Hoszowie - do szkoły. Pan burmistrz powiedział, że będzie też i u nas, ale musimy poczekać. Niestety jest niebezpiecznie. Kiedyś podmuch wiatru wciągnął pod TIR-a kierowcę, który jechał skuterem. Jest ograniczenie prędkości, ale wszyscy tędy pędzą i nie patrzą na to, że sporo dzieci poboczem chodzi.

Zadwórze z piękną historią
Zadwórze leży pomiędzy pasmem Żukowa a Złotą Górą. Z góry roztacza się piękna panorama na okolicę - wiemy, bo pan sołtys osobiście nam ją pokazał. Przez wieś płynie potok Rabe, który dawniej nosił nazwę Ja-sionka. - Ten potok już kilka razy zmieniał nazwę. Ale najciekawsze jest to, że wpada do rzeczki Jasionka, Jasionka do Strwiąża, Strwiąż do Dniestru a Dniestr... do morza Czarnego – uśmiecha się sołtys. - Potok jest bardzo czysty, bo u nas ludzie szamba mają przy domach i nikt ścieków do potoku nie spuszcza.

Okolica wsi jest bardzo przyjemna i czysta. - Dookoła w lasach roztaczają się pola kurkowe, a ostatnio nawet czerwone kozaczki znalazłem. Wiele lat ich nie było, ale niedawno zajrzałem w stare miejsce i je znalazłem. Gościom powiedziałem i sami w teren ruszyli na grzyby – cieszy się sołtys.

Okazuje się, że maleńka obecnie wioska, kiedyś była znacznie większa. Siostra sołtysa znalazła stary spis ludności, jeszcze sprzed I wojny światowej, dotyczący tych terenów. Jest w nim szczegółowo rozpisane ilu po wsiach mieszkało dawniej Polaków, Żydów, Ukraińców, Greków... Okazuje się, że w Zadwórzu kiedyś mieszkało ponad 200 mieszkańców. - Były dwie karczmy żydowskie i dwa dwory, jeden od strony Rabego, a drugi od Hoszowa. Nawet myślałem, że stąd się nazwa wzięła. Pozostałości po tych dworach już nie ma.

Kolejną ciekawostką z Zadwórza jest natomiast to, że rozpoczynał się tu kiedyś stary niebieski szlak jeszcze z czasów akcji „Bieszczady 40” z lat 70. - Młodzi studenci czy harcerze do Ustrzyk dojeżdżali, a potem wszyscy pieszo do Zatwarnicy szli różnymi szlakami. Stąd prowadził niebieski szlak, aż do Sękowca przez Żuków, Wolę Sokołową, Rosolin, Harłaty, Polanę, Wańka Dział i górą przez Otryt prosto nad San. Według mapy można jeszcze tędy przejść. Nawet myślałem, by ten szlak odtworzyć. To byłaby bardzo ciekawa atrakcja turystyczna. Teraz niestety tylko do lasu można nim dojść bez problemu, ale lasem szlak nie jest przetarty i łatwo można się zgubić.

Sołtys mówi, że w przyszłości pomyśli nad wznowieniem szlaku. - Kiedyś jeszcze tabliczka informacyjna o szlaku przy drodze stała. Szkoda, że nikt zdjęcia nie zrobił. Zwrócę się pewnie o pomoc do gminy, bo to przecież i kosić, i oznaczyć od nowa trzeba.

Pola i łąki w okolicy, w granicach pól są porośnięte wierzbami. - Kiedyś ludzie stawiali wierzbowe pali-ki i ogrodzenia na nich robili. Teraz rosną już tu duże wierzby. Zresztą w okolicy jest sporo starych drzew, starych sadów, a dawniej było sporo lip. Mój tato kiedyś mówił, by nie wycinać starych drzew, niech pozostaną na pamiątkę po tych ludziach, którzy tu kiedyś mieszkali. Na naszych działkach stało kiedyś siedem budynków po wysiedleńcach i pozostały puste – mówi pokazując okoliczne pola sołtys. - Można było je kupić i wywieść, ale nie wolno było się tu osiedlać. Tu wszędzie, gdzie jest teraz sad, stały budynki. Kiedyś znalazłem tu starą cegłę po dawnej cegielni, która za górą była, z nadrukiem właściciela, pięknie wygrawerowaną, należącą do jakiegoś Austriaka. Jeszcze wtedy się historią nie interesowałem. Po-patrzyłem tylko, że ma datę i napis gdzie była wypalana,  spakowałem z innymi kamieniami i wywiozłem pod dom. Gdybym teraz pamiętał, w którym to miejscu, to bym wyjął, ale nie będę wszystkiego kopał - wzdycha sołtys.

Sołtys żałuje też, że nie ma u siebie starej mapy, jeszcze z tym niebieskim szlakiem prowadzącym do Sękowca. - Dawniej człowiek nie trzymał takich rzeczy. Szkoda... teraz byłaby piękna pamiątka.

Trzeba przyznać, że sołtys Janusz należy do bardzo aktywnych ludzi. Nie dość, że na co dzień zajmuje się bydłem, to jeszcze znajduje czas, by z żoną po górach pochodzić. - A wieczorem, by się odstresować idziemy do wiatki, czasem grilla zapalimy, porozmawiamy. Ja sołtysem jestem już od 1990 roku - mówi. - Ale wybory w przyszłym roku i ludzie mogą kogoś innego wybrać, może trzeba będzie odpocząć.

Sołtys mówi, że do Rady Miejskiej startować nie będzie. - Mam za dużo pracy. Radny, to musi być taki społecznik, który się poświęci i z powołania będzie pracować. Ja mam za dużo pracy - dodaje sołtys.

FOT. DANIEL BOHO