Forum Europa-Ukraina. Rozmawiają również o Bieszczadach!

Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju reprezentują wiceministrowie Małgorzata Jarosińska-Jedynak oraz Adam Hamryszczak. Jak podkreślają uczestnicy szansą na rozwój pogranicza polsko-ukraińskiego, z której bardzo chętnie korzystają samorządy po obu stronach granicy, jest realizacja wspólnych projektów w ramach Programu Polska-Białoruś-Ukraina. W zeszłym roku świętowaliśmy 15-lecie współpracy transgranicznej w ramach Programu. Środki z UE umożliwiły realizację łącznie ponad 800 projektów. Korzyści są konkretne: wzrost liczby turystów w regionach, m.in. dzięki odrestaurowanym zabytkom; zwiększenie zainteresowania nowoczesnymi technologiami i ich wykorzystania; poprawę jakości i dostępności opieki zdrowotnej; polepszenie jakości i skrócenie czasu podróży na trasach, w które inwestujemy; przyspieszenie odpraw granicznych pasażerów i samochodów.

Program sprawia, że pogranicze staje się coraz lepszym miejscem życia dla mieszkańców i coraz atrakcyjniejszym miejscem dla inwestorów. W ramach Programu poprawiamy dostępność komunikacyjną pogranicza polsko-ukraińskiego. Województwo lubelskie we współpracy z Państwową Wołyńską Administracją Obwodową zrealizują projekt poświęcony rozbudowie drogi wojewódzkiej nr 812 na odcinku  Korolówka – Włodawa. Inwestycja będzie mieć wpływ na dostępność planowanego przejścia granicznego Zbereże – Adamczuki. Zapewni szybszy i bardziej komfortowy dostęp do obszarów turystycznych, dzięki lepszej jakości drogi prowadzącej do Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego oraz Szackiego Parku Narodowego. Długość zrekonstruowanej drogi wyniesie prawie 5 km. Dzięki realizacji projektu skróci się czas przejazdu na zmodernizowanych odcinkach dróg, co w dłuższej perspektywie przyczyni się do poprawy atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej regionu.

Także województwo podkarpackie zrealizuje projekt dot. poprawy infrastruktury transportowej. Będzie to inicjatywa Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 885 Przemyśl-Hermanowice-granica państwa, która otrzyma 6,75 mln euro dofinansowania. Cel projektu to wspieranie transgranicznych procesów rozwojowych na pograniczu Polski i Ukrainy poprzez poprawę dostępności transportowej regionu oraz poprawę stanu infrastruktury drogowej. Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 885 wpisuje się w realizację planowanej budowy przejścia granicznego w Malhowicach między Polską i Ukrainą. Droga ta w połączeniu z planowanym przejściem granicznym mogą być uważane za alternatywną trasę komunikacyjną dla istniejącego połączenia Przemyśl-Medyka-Lwów.

Dzięki programowi Polska-Białoruś Ukraina wspierana jest bezpieczna turystyka w Bieszczadach. Dofinansowanie otrzymał projekt SOS-ratunek – centrum szkoleniowe organizowania i prowadzenia transgranicznych akcji ratunkowych. Dofinansowanie UE dla projektu to 1,6 mln euro. Bieszczady cieszą się coraz większą popularnością wśród turystów, dlatego konieczne jest stworzenie skutecznego systemu ratowniczego, a także doposażenie i przeszkolenie służb ratowniczych działających w górach. Dzięki projektowi powstanie centrum koordynacyjno-szkoleniowe w Równi w powiecie bieszczadzkim. Partner ukraiński (Lwowska Obwodowa Służba Kontroli i Ratownictwa Związku Turystyczno-Sportowego Ukrainy) zmodernizuje siedzibę ratowników w Sławsku. Partnerzy kupią niezbędny sprzęt ratowniczy: pojazdy operacyjne z wyposażeniem, rowery elektryczne, zestawy narciarskie, skutery śnieżne, zestawy do poszukiwań ofiar lawin, dron. Odbędą się też wspólne szkolenia i kursy dla ratowników z Polski i Ukrainy dot. przeprowadzania akcji ratowniczych oraz  udzielania pomocy medycznej.

Pamiętamy też o zachowaniu naszego unikalnego dziedzictwa przyrodniczego. Dofinansowanie otrzymał m.in. projekt Ochrona wód Jeziora Solińskiego i wód leczniczych kurortu Schodnica – wspólne wyzwanie i szansa zachowania i wykorzystania potencjału dziedzictwa naturalnego. W ramach projektu powstaną dwie oczyszczalnie ścieków w Schodnicy oraz system kanalizacji w trzech miejscowościach na terenie gminy Solina. Partnerzy (Gmina Solina i Rada Miasta Schodnica na Ukrainie) przeprowadzą serię szkoleń i warsztatów, mających na celu podniesienie świadomości ekologicznej wśród mieszkańców i turystów. Projekt otrzyma ponad 1,7 mln euro dofinansowania.

Program Współpracy Transgranicznej Interreg V-A Polska-Słowacja 2014-2020
Program INTERREG V-A  Polska-Słowacja 2014-2020 został zatwierdzony przez Komisję Europejską 12 lutego 2015 roku. Budżet programu wynosi 210,1 mln EUR, w tym ze środków EFRR 178,6 mln EUR (budżet uwzględnia środki przesunięte z programu PL-RU). Budżet na dofinansowanie projektów (bez pomocy technicznej) wynosi 169,3 mln EUR EFRR.

Wdrażanie programu:

• po 4 latach wdrażania programu zakontraktowano ok. 81 proc. dostępnych  (przed zwiększeniem budżetu programu o 23,6 mln euro EFRR).
• 50,37 mln euro EFRR poświadczone do KE na koniec 2018 roku (około 32,4 proc. budżetu przed zmianą programu).
• wszystkie zaplanowane nabory zostały już przeprowadzone.

Obecnie trwa ocena 13 projektów edukacyjnych o łącznej wartości 7,2 mln euro EFRR oraz 2 projektów z zakresu transportu multimodalnego (cel szczegółowy 2 osi priorytetowej) o łącznej wartości 0,87 mln euro EFRR. Ostateczna lista projektów rekomendowanych do dofinansowanie będzie przedstawiona podczas posiedzenia Komitetu Monitorującego zaplanowanego na 19-20 marca br.
Podczas marcowego posiedzenia Komitetu Monitorującego planowane jest  zatwierdzenie ostatecznej kolejności projektów na liście rezerwowej II naboru dziedzictwa. Ich kontraktacja powinna rozpocząć się w II kwartale roku.

Rezultaty projektów - dziedzictwo
W programie wybrano 37 projektów wspierających ochronę i rozwój dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego pogranicza (18 z nich zrealizowano w 2018 roku). Łączna wartość dofinansowania: ponad 73 mln EUR.  

Wybrane projekty koncentrują się na zwiększeniu atrakcyjności turystycznej regionu dzięki m.in.:

• połączeniu pętlami rowerowymi miejscowości oraz cennych atrakcji przyrodniczych (parki krajobrazowe, narodowe) i kulturowych (zabytki architektury) po polskiej i słowackiej stronie granicy, w tym np. rozbudowa szlaków EuroVelo;
• rewitalizacja i integracja transgranicznych szlaków pieszych (ponad 450 km powiązanych z lokalnymi atrakcjami w ramach projektu Góry bez granic, lider PTTK z Krakowa);
• rekonstrukcji i renowacji obiektów kultury pogranicza np. ratusza w Strumieniu - najstarszego ratusza na całym Śląsku i budynku gospodarczego przy zamku w Budatínie, czy bramy wjazdowej zamku w Kamenicy, czy rewitalizacja parków miejskich w Jarosławiu i Svidniku, stworzeniu miniskansenu kolejowego w Bieszczadach;
• budowie zaplecza turystycznego tj. wież widokowych, miejsc odpoczynku, wiat, parkingów dla rowerzystów etc.;
• wzbogaceniu i urozmaiceniu oferty turystycznej o nowe transgraniczne produkty, takie jak m.in. wycieczki tematyczne do miejsc „leśnych kościołów” w Cieszynie i w Dolnym Kubinie", Szlak Maryjny "Światło ze wschodu" zainspirowany najbardziej znanym szlakiem pielgrzymkowym Santiago de Compostela, kulturowe np. śladami osadników wołoskich w Karpatach (szlak kultury wołoskiej), historyczne np. śladami zabytków pochodzących z okresu monarchii Austro-Węgier (garnizony, magazyny, kamienice- będące historycznym świadectwem czasów świetności dynastii Habsburgów);
• promocji walorów dziedzictwa kultury i przyrody w trakcie ponad 130 wydarzeń (warsztaty, wystawy, festiwale, wśród których można wymienić dni rzemiosła w Budatinie, dzień kolarstwa w Krasni nad Kysucou, rajdy pieszo-rowerowe;
• renowacji obiektów muzealnych i uatrakcyjnieniu ich zbiorów poprzez tworzenie nowych ekspozycji zw. z historią, kulturą, rzemiosłem, tradycją (wspólne wystawy i ekspozycje prezentujące lokalne dziedzictwo pogranicza).

Spodziewane efekty (kumulatywnie):

• 1,8 tys. km nowych lub udoskonalonych transgranicznych szlaków rekreacyjnych, głównie rowerowych;
• 54 nowych produktów turystycznych;
• 230 nowych, zmodernizowanych lub rozbudowanych elementów infrastruktury, będących częścią transgranicznych szlaków turystycznych jak np.: zatoczki i stojaki rowerowe, punkty widokowe, miejsca odpoczynku.
• Ponadto, po dofinansowaniu projektów z lisy rezerwowej (środki przesunięte z programu PL-RU), możliwa będzie rewitalizacja dodatkowych kilkunastu obiektów dziedzictwa kulturowego, modernizacja kolejnych 66 km szlaków turystycznych oraz organizacja blisko 140 transgranicznych wydarzeń promujących dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze pogranicza.

Rezultaty projektów – infrastruktura drogowa
W programie zakontraktowano 12 projektów, dzięki którym mieszkańcy i turyści mają większy komfort podróżowania po pograniczu, a lokalna i regionalna sieć drogowa jest lepiej połączona z siecią dróg europejskich (TEN-T). Realizacja 7 z tych projektów została ukończona w maju 2018 roku. W ich wyniku zmodernizowano blisko 100 km drugo- i trzeciorzędnych dróg po obu stornach granicy.

Przykładowe połączenie drogowe, które zostały już zmodernizowane to: Prešov – Bardejov – Gorlice, Snina-Medzilaborce-Krosno, czy połączenie Jaworzynka – Čierne – Skalite.
W efekcie 5 projektów będących nadal w realizacji planowana jest modernizacja kolejnych połączeń, np. połączenie z powiatu Čadca na Słowacji z miejscowościami turystycznymi powiatu cieszyńskiego - Wisłą, Ustroniem, Istebną oraz powiatu bielskiego – ze Szczyrkiem.

Przykłady projektów z dziedzictwa
Porta Rusica - (projekt wybrany przez KM w czerwcu 2018 r.; podpisanie umowy nastąpi po skompletowaniu niezbędnych dokumentów przez BW)
Projekt „Porta Rusica – z Połonin w Bieszczady” powstał we współpracy powiatu leskiego, Nadleśnictwa Cisna i słowackiego Lesnictwa w Ulič. W jego wyniku  zostanie wytyczony i oznakowany ok. 50-kilometrowy szlak rowerowy biegnący głównie przez powiat leski (około 34 km) i teren Nadleśnictwa w Cisnej (około 14 km). Będą to leśne ścieżki rowerowe, wzdłuż których powstanie 7 wiat przystankowych oraz 2 wieże widokowe. Partnerzy zaplanowali ponadto remont około 4,8 km szlaku rowerowego biegnącego od granicy z Polską z Przełęczy nad Roztokami Górnymi do słowackiej wioski Ruské. Dokładna mapa całego szlaku będzie dostępna dla rowerzystów poprzez bezpłatną aplikację na smartfony. Aplikacja umożliwia skanowanie kodów QR znajdujących się na tablicach rozstawionych wzdłuż szlaku, dzięki czemu możliwe będzie określenie ich aktualnego miejsca pobytu. Na szlaku mają być też organizowane rajdy rowerowe promujące zrównoważoną turystykę.

Karpackie kolejki (projekt z listy rezerwowej)
Projekt „Karpackie kolejki – podróż śladami karpackich kolejek wąskotorowych” powstał we współpracy Fundacji Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej z dwoma gminami słowackimi, tj. Zemplinskie Harme oraz Osadne. Przedsięwzięcie zakłada utworzenie nowego szlaku turystycznego biegnącego wzdłuż trzech tras historycznych kolejek wąskotorowych, tj. Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej oraz Kolejki Wąskotorowej Snina-Virolat i Kolejki Wąskotorowej Osadne-Udava na Słowacji. W Majdanie - punkcie startowym szlaku planowana jest budowa nowej wiaty stacji oraz renowacja eksponatów skansenu kolejowego. W Zemlinskie Harme  ma z kolei powstać hala magazynowa kolejki wąskotorowej, której tabór może zostać rozbudowany o nową kolej silnikową z dwoma wagonami. Ponadto, w projekcie założono przebudowę sininskiej wąskotorówki na odcinku 3,5 km oraz utworzenie centrum informacji turystycznej w Osadnem. Koncepcja projektu zakłada również utworzenie nowoczesnej mobilnej aplikacji o rozrzedzonej rzeczywistości, która -nakładając świat wirtualny na obraz realny- pozwoli jej użytkownikom zobaczyć, jak w przeszłości wyglądały karpackie kolejki wąskotorowe i co znajdowało się w ich pobliżu.

Więcej na www.podkarpackie.pl